Als te 'gezond eten' ongezond wordt.

Als te 'gezond eten' ongezond wordt.

Dit nummer werd nagezien door Sue Travis, MS, RD, CDN, waarvoor dank.

IN DIT NUMMER:

• • Jouw kind zegt dat de maaltijden niet 'gezond' genoeg zijn

  • Mogelijk verband tussen vegetarisch eten en eetstoornissen

  • Orthorexia (pathologische fixatie op gezond eten): een nieuwe eetstoornis ?

  • VIJF TIPS voor ouders m.b.t. 'het is niet gezond'-excuus.

1. Jouw kind zegt dat de maaltijden niet 'gezond' genoeg zijn

Een moeilijkheid in het herstel van een eetstoornis, is de vaak ongenuanceerde zeer uitgesproken voorkeur voor datgene wat men in de volksmond aanduidt als 'gezond voedsel'. Denk hierbij aan groenten, fruit, light-producten, vetloze recepten, bepaalde veganistische of vegetarische ingrediënten. Een veel voorkomende klacht van ouders is dat hun (van een eetstoornis herstellend) kind alle voedsel waar er wat calorieën in zitten weigert, door te stellen dat ze 'niet gezond' zijn. Ze vermijden erg vaak rood vlees, boter, margarine, volle melkproducten, gefrituurde gerechten, en de meeste desserten.

Dit 'gezond eten'-argument is vaak slechts een excuus, een alibi om de obsessie over het eigen gewicht te rechtvaardigen. Op die manier kunnen ze alles vermijden wat doet bijkomen in gewicht. Het is dan ook belangrijk om als ouder op een gepaste manier te kunnen reageren (zie verder).

2. Mogelijk verband tussen vegetarisch eten en eetstoornissen

Bij personen met een eetstoornis wordt 'vegetarisch eten' soms ook als alibi gebruikt om de eetstoornis in stand te houden. Onderzoek wijst in deze richting: Hoewel de meeste vegetariërs gezond zijn, blijken vegetariërs vier keer zo veel kans te hebben om een eetstoornis te ontwikkelen.

Er zijn hiervoor twee mogelijke verklaringen. Een eerste verklaring is dat sommige vegetariërs zo perfectionistisch omgaan met hun voedselopname dat ze erdoor geobsedeerd geraken. Overbekommerd zijn over gezond eten kan mogelijkerwijze evolueren in een (te streng) dieet en zo leiden tot anorexia of boulimia nervosa.

Een tweede verklaring legt het verband tussen het vaker voorkomen van eetstoornissen bij vegetariërs 'omgekeerd'. Personen die een aanleg hebben voor het ontwikkelen van een eetstoornis gebruiken het vegetarisch of veganistisch worden als een manier om hun voedselbeperking te structureren of te rechtvaardigen.

Donna Maurer (1995) heeft in haar boek een hoofdstuk met als titel 'Vlees als een sociaal probleem' ('Meat as a Social Problem'). In haar boek citeert ze de resultaten van een enquete waaruit blijkt dat 81% van de vegetariërs gezondheid opgeven als reden om geen vlees te eten. En inderdaad de 'gezond eten bewegingen' (zoals veganisten, vegetariër, fruitariërs, rauwkost-eters, macrobioten) kunnen verwijzen naar heel wat wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat een magere keuken heel wat gezondheidsproblemen voorkomt, zoals zwaarlijvigheid, en daarmee verbonden problemen. Jouw kind kent deze populaire gedachtengang gebaseerd op medische gegevens. Zwaarlijvigheid is natuurlijk de ultieme nachtmerrie van het kind met een eetprobleem. Deze kennis geeft een bijkomende stimulans voor personen met een eetstoornis om enkel 'gezond' en vetvrij te eten.

Lock en anderen (2000) in haar boek, 'Handleiding voor de behandeling van anorexia nervosa' ('Treatment Manual for Anorexia Nervosa') stelt dat therapeuten ouders best herinneren dat gezond eten er in bestaat NORMAAL TE VARIEREN VAN VOEDSEL en niet uitsluitend te kiezen voor dieetproducten, sla, magere yoghurt of volledig vetvrije kookwijzen.

Het 'gezond eten' argument om dieetvoeding te eten is erg moeilijk voor ouders. Wat kan je er immers tegen inbrengen. Je kan toch niet zeggen dat 'gezond' eten ongezond is ? Hoe vaak heb je immers zelf al gelezen dat we veel groenten en fruit moeten eten. Dat mager vlees veel beter is dan vet vlees, dat we best gefrituurd voedsel vermijden, dat te veel rood vlees ongezond is, dat verzadigde vetten best worden vermeden, enz.

Gelukkig is er een tegenargument: gezond eten is een RELATIEF begrip. Wat gezond is voor de ene is het niet voor de andere. Het is perfect mogelijk dat u als ouder een cholesterol-probleem hebt en zout en verzadigde vetten moet vermijden , terwijl jouw kind dat lijdt aan anorexia juist minder selectief of meer vet moet eten. Frieten en ijs kunnen voor haar wél gezond zijn.

3. Orthorexia (pathologische fixatie op gezond eten): een nieuwe eetstoornis ?

Steven Bratman, M.D., de auteur van 'Gezond eten junkies' ('Health Food Junkies') lanceerde de naam 'orthorexia nervosa' als nieuwe eetstoornis. Hij definieert het als 'een pathologische fixatie op gezond eten'.

Hoewel het geen officiële medische diagnose is, heeft dr. Bratman een situatie onderkent die belangrijk is voor personen met een eetstoornis. Hij heeft gelijk als hij argumenteert dat anorexia, boulimia en orthorexia allemaal inhoudt dat 'voedsel een overdreven plaats in het leven krijgt'.

Het gevaar om een nieuwe eetstoornis te lanceren is natuurlijk dat heel wat mensen (die perfect gezond zijn) zich er ten onrechte in herkennen. Misschien is dit bij jou ook het geval. De meeste mensen hebben bepaalde 'dieet-gewoonten' die ons het gevoel geven ons lichaam en onze geest te controleren. Bij voorbeeld dat we door onze voeding heel wat gevreesde aandoeningen kunnen voorkomen. Is dit dan orthorexia ? Is dit dan geestelijk niet gezond ? NEEN

Het is pas wanneer u een onaangepast grote hoeveelheid tijd en energie steekt in het plannen van maaltijden, in het nadenken hoe men kan 'weerstaan' aan voedsel, of in het zich goed voelen omwille van een 'streng dieet' dat er een probleem kan zijn, en dat er sprake kan zijn van een eetstoornis. De reden is dat dan de totale levenswaarde van een persoon wordt gemeten in de kwaliteit van zijn voedsel. En dit is net de verkeerde gedachte die de gedachtewereld van uw kind met een eetstoornis beheerst.

4. VIJF TIPS voor ouders m.b.t. 'het is niet gezond'-excuus.

Wat kan je nu doen om deze denkfout, en het gezond-eten-excuus tegen te gaan ? Hier zijn VIJF TIPS voor ouders:

• 1. Zorg voor een gevarieerd aanbod van normaal voedsel (d.w.z. niet-light, niet-dieet-producten).

  2. Geef zelf het voorbeeld. Alle voedsel kan, is prettig en mag gegeten worden (al is dit bij bepaald voedsel uiteraard met mate). De enige uitzondering is als een gezinslid op doktersadvies een voorgeschreven dieet dient te volgen om een gezondheidsprobleem te verhelpen of te voorkomen.

  3. Wees er bewust van dat 'jezelf en jouw lichaam waarderen op basis van wat je (niet) eet' niet gezond is.

  4. Geef het voorbeeld door een normale (niet overdreven) hoeveelheid tijd te besteden aan het plannen, kopen, koken en eten van voedsel. Plaats het belang van voedsel in een juist kader. Het over-focussen op eten en voedsel heeft een negatieve invloed op de eetstoornis van jouw kind.

  5. Weet hoe gemakkelijk het is om verleid te worden tot het idee dat 'dieet'-voeding gezond is (voor een persoon met een eetstoornis).

SAMENVATTING

Personen die herstellen van een eetstoornis zullen soms argumenteren dat een dieet of voedsel zonder vet gezond is. In de media worden het vermijden van vet, mager eten, en semi-vegetarische diëten als gezond naar voor geschoven. En toch is een dergelijk voedselpatroon voor iemand die herstelt van een eetstoornis vaak niet aangewezen. Probeer bij jouw kind de attitude te bevorderen dat een grote variatie van voedsel, klaargemaakt en genuttigd in een ontspannen ('anti-dieet'-) sfeer het meest gezond is

REFERENTIES

Maurer, Donna. 1995. 'Meat as a Social Problem,' pp. 143-163 in Eating Agendas: Food and Nutrition as Social Problems edited by Maurer, D. and Sobal, J. New York: Aldine de Gruyter.

Bratman, S. and Knight, D. (Contributor). 2001. Health Food Junkies: Orthorexia Nervosa: Overcoming the Obsession with Healthful Eating. Bantam Doubleday Dell Publishers.

Lock, J. et al. Treatment Manual for Anorexia Nervosa. 2001. New York: The Guilford Press.

Noot :

Anorexia en andere eetstoornissen zijn ernstige ziektes. Elke persoon met anorexia heeft een ander verhaal te vertellen, een andere achtergrond en ook een andere persoonlijkheid. Tips die in dit document vermeld zijn, kunnen soms goed of soms minder goed van toepassing zijn op uw eigen kind. De professionele therapeut die uw kind begeleidt kan u het meest optimale advies en behandelingsplan voorstellen.

Nederlandse vertaling van Anorexia Survival Guide for Parents ™/Eating Disorders Survival Guide for Parents ™ eetstoornis.be kreeg toestemming van Cristen E. Haltom om dit materiaal te vertalen en beschikbaar te stellen via onze website. Het basismateriaal is eigendom van Cristen E. Haltom. Alle rechten die ontstaan op basis van de vertaling, berusten bij eetstoornis.be.

Oorspronkelijke contactinformatie Cristen E. Haltom, Ph.D. Voice: 607-272-6750 Fax: 607-266-6414 Web: http://www.drhaltom.com © Copyright Cristen E. Haltom. All rights reserved. Distribution Rights: The above material is copyrighted. You may distribute it as long as not a single word is changed, altered or deleted, including all of the contact information. Reprint Permission: Advance written permission must be obtained for any reprinting of this material, including in a modified or altered form.